Danków (lubuskie)

Danków położony nad jeziorem Dankowskim i Kinołęka (Dankowskie Wielgie i Małe), wymieniany jest w dokumentach pod koniec XIII wieku. Była to miejscowość już wówczas należąca do Nowej Marchii, wcześniej była zasiedlona przez Pomorzan. Później tereny te należały przejściowo do książąt wielkopolskich. Po 1250r. Na skutek ekspansji margrabiów brandenburskich na wschód od Odry pograniczne ziemie księstwa wielkopolskiego i szczecińskiego dostały się pod ich władzę w ramach Nowej Marchii (wówczas Marchii zaodrzańskiej).

Ciekawy film o Dankowie, warto obejrzeć po przeczytaniu tekstu.

Nowi władcy intensywnie kolonizowali nowe nabytki, lokując miasta i wsie. Po kolonizacji Danków miał zabudowę miejską, płacił podatki takie, jak miasta, miał rajców, ale nie zachowały się dokumenty o nadaniu praw miejskich. Koloniści pochodzili głównie z terenów niemieckojęzycznych, a ludność pomorskim rodowodzie prawdopodobnie została przeniesiona do osady służebnej, tzw. chyży. Osada była zlokalizowana nad jeziorem Kinołęka, a mieszkali tam głównie rybacy i smolarze. Osada nie podlegała pod do miasto. Danków zaś zmienił nazwę na niemiecką – Tankow.

Miejscowość była ważna dla margrabiów, została więc otoczona podwójnym wałem i fosą od zachodu i południa. Od wschodu do obwarowań włączona została rzeczka Polka (Pełcz). Pozostałości obwarowań są widoczne przy brzegu jeziora Dankowskiego. Danków chroniły dwa gródki (strażnice). Jeden od strony Strzelec Krajeńskich, drugi od strony Barlinka. Pozostałości gródków są widoczne do dzisiaj.

W XIV wieku margrabiowie brandenburscy zbudowali zameczek myśliwski w Dankowie. Podczas pobytu na zamku podpisano dużo ważnych dokumentów i podjęto szereg decyzji ważnych dla przyszłości nowej marchii. Nie wiadomo dokładnie gdzie zbudowano zamek. Historycy przypuszczają, że był zbudowany na Górze Wałowej w miejscu jednego z gródków, ale badania archeologiczne nie potwierdziły tej lokalizacji. Gródek strażniczy po zachodniej stronie byłby dobrym miejscem na budowę zamku z uwagi na położenie – byłby osłonięty jeziorami. Prawdopodobnie jednak zameczek był w tym samym miejscu, gdzie później był dwór, a w XIX wieku zbudowano pałac. Dzisiaj ani po zamku, ani po pałacu nie ma śladu.

Majątek dankowski wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż w 1820 roku przejęła go rodzina von Brand. W 1830 roku brandenburski dwór (zameczek) został rozebrany, w następnych latach rodzina Brand zbudowała klasycystyczny pałac. Dankowski pałac położony nad jeziorem, otoczony był parkiem, przez który przepływała rzeka Polka (Pełcz).

Na krańcach wschodnich parku zbudowano neogotyckie mauzoleum rodu von Brand. Obok pałacu zbudowano oranżerię, a od wschodniej strony, za murem był duży folwark. W 1840 roku zbudowano nowy kościół w stylu neogotyckim (poświęcony jako katolicki w 1962 roku. Z czasem majątek na skutek koneksji rodzinnych przeszedł w ręce rodziny Erxleben.

Koniec nastąpił w styczniu 1945 roku, kiedy do Dankowa wkroczyła armia czerwona. Nie wszyscy zdązyli uciec na zachód. W majątku było wówczas wielu uciekinierów z terenów już zajętych przez sowietów. Odpoczywali przed dalszą podróżą. Sowieckie czołgi wkroczyły do Dankowa bez walki ok. godziny 5:30. Ówczesna właścicielka majątku Cora von Alvensleben (z domu Erxleben) i kilka innych osób popełniło samobójstwo strzelając do siebie nawzajem, zdając sobie sprawę z beznadziejnego położenia. Wiele kobiet zostało zgwałconych. 32 mieszkańców wsi zginęło powieszonych lub rozstrzelanych, pałac został splądrowany i podpalony. Z ruin pałacu pozyskiwano materiały budowlane, a w latach 50-tych ruiny pałacu rozebrano, pozyskując cegłę.

Dziejszy Danków to miejscowość turystyczna, a jednocześnie ciekawa ze względu na swoją historię. Najważniejszą część zajmuje założenie folwarczne w kształcie z XVIII i XIX wieku, chociaż już bez pałacu. Widoczne są pozostałości wałów obronnych dwa kopce po średniowiecznych gródkach. W rozległym parku nad brzegiem jeziora są Ruiny neogotyckiego mauzoleum z 1859 r. Do ruin mauzoleum prowadzi wygodna ścieżka z folwarku, albo leśna droga z szosy. Park za mostkiem na rzeczce Pełce stopniowo przechodzi w las. Za ruinami na polanie nad jeziorem urzadzono miejsce biwakowe. We parku oraz we wsi jest dużo okazów duzych i bardzo starych drzew.

* * *

Mężem Cory był Wichard von Alvensleben, który zarządzała majątkiem do 1939 roku, a w czasie II wojny światowej był oficerem Wehrmachtu. Jest znany z tego, że w końcowych dniach wojny w Południowym Tyrolu uwolnił prominentnych więźniów obozów koncentracyjnych, którzy byli zakładnikami szefa RSHA Ernsta Kaltenbrunnera. Przodkowie Wicharda von Alvensleben przewijają się w legendach i historii Dankowa oraz Nowej Marchii. Jeden z nich był perceptorem Templariuszy, który pokonała Pomorzan w bitwie pod Dankowem (legenda), inni z kolei byli wójtami Nowej Marchii (od 1368 roku – historia). Zaś Wichard von Alvensleben był joannitą, zapewne z Baliwatu Brandenburskiego reaktywowanego w połowie XIX wieku.

Jak dojechać do Dankowa? Danków leży na trasie Strzelce Krajeńskie – Barlinek. Najlepiej wybrać miejscowość w nawigacji.