Pałac księżnej Doroty w Zatoniu

Zatonie

Zatonie to wieś założona w XIII wieku, obecnie dzielnica Zielonej Góry, a o jej wieku świadczą ruiny kościoła z XIII wieku. Do XVII wieku wieś i majątek należał do rodziny von Kittlitz, później właściciele zmieniali się wielokrotnie. Trwało tak do czasu, kiedy majątek zatoński zakupił Piotr Biron, zmarły w 1800 roku książę Kurlandii i Semigalii. Piotr Biron odstąpił księstwo Kurlandii na rzecz Rosji po III rozbiorze Polskie w 1795 roku. Przewidując rozwój wypadków na scenie politycznej, wcześniej zakupił księstwo żagańskie w 1786 roku i otrzymał tytuł księcia żagańskiego. Oprócz księstwa żagańskiego Piotr Biron zakupił również inne dobra na Śląsku i w Czechach.

Księżna Dorota de Talleyrand-Perigord

Czwartą najmłodszą córką Piotra Birona była Dorota, chociaż najpewniej była ona owocem wieloletniego romansu żony Piotra z polskim dyplomatą Aleksandrem Batowskim. Dorota Biron wyszła za mąż za Edmunda de Talleyrand, ale nie było to udane małżeństwo. Dorota związała się ze stryjem męża Karolem de Talleyrand-Perigord (tak, tego słynnego Talleyranda). Przez prawie 20 lat brylowała na salonach Europy, a w 1817 roku wraz z mężem została obdarzona przez króla Obojga Sycylii tytułem księżnej Dino ( za pośrednictwem Talleyranda). Dopiero około 1840 roku Dorota de Talleyrand-Perigord przeniosła się do Zatonia. Zastała tam duży barokowy dwór zbudowany w 1689 roku przez ówczesnego właściciela majątku, Baltazara von Unruh. W międzyczasie Dorota odzyskała również księstwo żagańskie.

Pałac w Zatoniu

Dorota przebudowała pałac w Zatoniu w stylu klasycystycznym w latach 1842-1843, stary dwór podwyższono o jedno piętro i rozbudowano. Wg ostatnich ustaleń autorem projektu nie był Karl Schinkel, tylko książęcy urzędnik Gurlt. Z kolei duży park o powierzchni ok. 30 ha zaprojektował na nowo słynny architekt Piotr Lenne. Pałac księżnej Doroty w Zatoniu stał się istotnym ośrodkiem politycznym i kulturalnym. Bywały tu koronowane głowy: król pruski, car rosyjski, kompozytor Franciszek Liszt, pisarz Wiktor Hugo i wielu innych znamienitych gości. W 1844 roku księżna Dorota przeniosła się do Żagania, a pałac w Zatoniu stał się jej letnią siedzibą.

Pałac po przebudowie na planie prostokąta, został pokryty płaskim dachem z attyką. W części środkowej był kartusz z herbem właścicieli. Pałac zyskał oranżerię, przebudowaną później przez jej syna.

Pałac przetrwał działania wojenne, ale w 1945 został spalony przez wojsko sowieckie. Ruiny pałacu w Zatoniu zabezpieczono dopiero w 2018 roku i wraz z parkiem udostępniono zwiedzającym. Mieszkańcy Zielonej Góry i okolic zyskali wspaniałe miejsce do weekendowych spacerów, zwłaszcza wspaniały park z imponującymi starymi drzewami, zwłaszcza dębem Talleyranda. Czasami w świadomości odwiedzających funkcjonuje nazwa Zamek w Zatoniu, ale nie jest to prawidłowe sformułowanie. Budowla od poczatku była pałacem.