Zamek Joannitów w Słońsku

Słońsk

Słońsk (dawniej Sonnenburg) pierwszy raz pojawia się w dokumentach w 1295 roku, Templariusze mieli tu swoją kaplicę. W początkach XIV wieku roku Hennig i Arnold von Uchtenhagen (Wedlowie) otrzymali Sonnenburg jako lenno i w 1341 roku zbudowali pierwszy zamek.

W 1426 roku zamek i osadę kupili Joannici z Baliwatu Brandenburskiego płacąc margrabiemu brandenburskiemu Fryderykowi I 900 kop czeskich groszy. W przeciągu trzech kolejnych lat Joannici znacznie przebudowali zamek przeznaczając go na własne potrzeby. W latach 1474-1522 Joannici zbudowali nowy kościół. Joannici dbali o miasto, które należało do nich do 1811 roku, do sekularyzacji majątków kościelnych i zakonnych.

W Słońsku istniał zakład karny, który w 1933 roku przekształcono na obóz koncentracyjny, w 1934 roku zamieniony ponownie na więzienie. 31 stycznia 1945 grupa SS-manów z Frankfurtu wraz załogą więzienia rozstrzelała 819 więźniów.

Słońsk to brama do Parku Narodowego Ujście Warty, w 2022 otwarto w Słońsku Ośrodek Muzealno-Edukacyjny Parku.

Zamek w Słońsku

Zamek Joannitów w Słońsku pierwotnie zbudowany jako obronny dwór rycerski Henninga i Arnolda Uchtenhagenów w odnogach rzeczki Łęczy, pochodzi z 1341 roku. W ręce Joannitów zamek trafił w 1426 roku i szybko został dostosowany do potrzeb zakonu. W latach 1545 – 1564 wieku dokonano poważnej rozbudowy – zbudowano drugie skrzydło wykorzystując mur kurtynowy, miedzy skrzydłami zbudowano wieżę, a zamek otoczono fosą wykorzystując wody rzeki Łęczy. Zamek miał wówczas formę trzyskrzydłowego kasztelu.

Zamek Joannitów w Słońsku

Zamek Joannitów w Słońsku został siedzibą Baliwatu Brandenburskiego, który był jednostka nadrzędną dla okolicznych joannickich komandorii w ramach Przeoratu Niemiec (do tego czasu siedzibą baliwa były poszczególne komandorie, okresowo był nią również zamek w Łagowie). Baliwat Brandenburski miał dość dużą autonomię w strukturach zakonu Joannitów, działał pod patronatem margarabiów brandenburskich. W XVI wieku Joannici z baliwatu przeszli na religię protestancką, ale nie zerwali związków z katolickim Przeoratem Niemiec.

W 1638 roku zamek w Słońsku został zniszczony w pożarze, a odbudowę rozpoczęto po wieloletnich przygotowaniach dopiero ok. 1661 roku, na polecenie baliwa którym wówczas był sławny Jan Maurycy von Nassau-Siegen ( Johann Moritz von Nassau). W wyniku odbudowy zakończonej w 1688 roku zamek stał się barokową rezydencją, chociaż dzięki dwudziestometrowej fosie zachował walory obronne. W zasadzie od tego czasu powinna obowiazywać nazwa pałac w Słońsku. Zamkowe (pałacowe) założenie oparto na kwadracie 43×43 metry, wschodnią część zajmował budynek mieszkalny, zachodnią dziedziniec podwyższony o 4 metry.  Dziedziniec otoczono murem  o niewielkiej wysokosci 1,2 m. Od strony dziedzińca zamek (pałac) w Słońsku miał dwie kondygnacje, pozostałe elewacje były trzykondygnacyjne.

Kolejna przebudowa nastąpiła w 1783 roku, a trakcie której zasypano fosy i zburzono mur obronny. Dziedziniec obniżono do pierwotnej wysokosci i zamek odzyskał trzecia kondygnację z tej strony.  W 1811 roku zakony w Prusach zostały zlikwidowane, a ich majątek przejął król pruski. W 1852 roku król Fryderyk Wilhelm IV reaktywował brandenburskich Joannitów pod nazwą Baliwat Brandenburski Zakonu Rycerskiego Szpitalników św. Jana z Jerozolimy. Było to w zasadzie stowrzyszenie dla arystokratów. W zamku (pałacu) w Słońsku powstało muzeum i archiwum zakonu Joannitów. Po II wojnie światowej archiwum przepadło, zamek niszczał, a po pożarze w 1975 roku zostały tylko ruiny. Obecnie trwają prace nad zabezpieczeniem zamku w formie trwałej ruiny, co umożliwi wykorzystanie do celów turystycznych i kulturalnych.

Będąc w Słońsku koniecznie trzeba odwiedzić położony tuż obok park narodowy „Ujście Warty”.

Joannici – krótka historia zakonu Joannitów. Inne zamki Joannitów – zamek w Łagowie, zamek w Swobnicy.

Wyznacz trasę