Zamek w Szczytnie

Około 1350 roku w miejscu pruskiego grodu Krzyżacy zbudowali drewniana warownię, którą ok. 1370 roku spalił książę litewski Kiejstut. W tym miejscu zbudowano później zamek murowany z cegieł, na planie kwadratu ok. 40m, używając kamieni polnych na fundamenty. Zamek zbudowano w wąskim pasie ziemi między jeziorem Długim i Domowym. Od strony południowo-zachodniej zbudowano wieżę, od strony południowo-wschodniej przedzamcze oddzielone od zamku murem obronnym, który dodatkowo opasywała zarówno zamek, jak i przedzamcze.

Zamek krzyżacki w Szczytnie był siedziba prokuratora krzyżackiego, czyli urzędnika i dowódcy wojskowego podlegającego komturowi ( a nie komtura, jak u Sienkiewicza w powieści „Krzyżacy” i w filmie Forda). Podczas wojny trzynastoletniej zamek przejściowo był w polskich rękach, po sekularyzacji zakonu i utworzeniu Prus Książęcych zamek został siedziba książęcego starosty. W drugiej połowie zamek przebudowano w bardziej nowoczesny obiekt mieszkalny, nie zapominając o funkcjach obronnych. Zbudowano zewnętrzne fortyfikacje z okrągłymi bastejami w czterech narożnikach., rozbudowano i umocniono podzamcze.

Po Szwedzkim „potopie” zamek popadł w ruinę i pod koniec XVII wieku został opuszczony. W ciągu XVIII wieku rozebrano większość murów zamku i przedzamcza, łącznie z wieżą i basztami. W dwudziestoleciu międzywojennym były prób zachowania resztek zamku, a na podzamczu zbudowano trzyskrzydłowy ratusz (nawiązujący stylem do zamku), istniejący do dzisiaj. Natomiast po 1945 roku nastąpiła dalsza destrukcja zamku, który funkcjonuje dzisiaj jako trwała ruina.