Zamek w Liwie

Średniowieczny Liw położony był na wschodnich krańcach księstwa mazowieckiego, dlatego dla ochrony brodu na rzece Liwiec już w XII wieku zbudowano gród w widłach rzeki Liwiec i Miedzianka. Była to drewniano-ziemna warownia na skrawku ziemi umocnionym palami. Murowany zamek w Liwie został zbudowany na przełomie XIV i XV wieku z polecenia księcia Janusza I Starszego, w tym samym okresie co zamek w Czersku.

Zamek w Liwie
Zamek w Liwie
Zamek w Liwie - dwór w miejscu Domu Małego
Zamek w Liwie – dwór w miejscu Domu Małego
Zamek w Liwie

Zamek Liw zbudowano na planie kwadratu o boku ok. 33 metry, po zniwelowaniu wałów starego grodu i wzmocnieniu terenu palami dębowymi. Mury miały wysokość około 8 metrów, zbudowano je z cegły na kamiennej podmurówce. W zachodniej części muru wzniesiono otwartą basztę bramną, do której prowadziła droga przez most zwodzony i groble po bagnistym terenie. Zamek ukończono już po śmierci księcia Janusza, podwyższając mury do wysokości zakładanej w planach i wykonując blanki. Zbudowano dwa budynki: Dom Duży i Dom Mały, przyległe do murów, dzisiaj już nieistniejące. Zamek był mały, więc część budynków gospodarczy zbudowano wzdłuż grobli na palach, tworząc niewielkie podzamcze, tzw. Przygródek.

Zamek w Liwie
Zamek w Liwie

Na początku XVI wieku księżna Anna rozbudowała zamek, podwyższając mury i zamykając basztę od strony dziedzińca. W połowie XVI wieku Bona Sforza ponownie rozbudowała zamek, podwyższając wieżę bramną i Dom Duży. Po włączeniu księstwa mazowieckiego do korony znaczenie militarne zamku w Liwie zmalało, a zamek podupadł. Szwedzi zniszczyli go trzy razy: w 1656, 1700 i 1703 roku. Po tych zniszczeniach zamku nie odbudowywano. Na miejscu Domu Dużego postawiono drewniany budynek kancelarii starostwa, a w 1782 roku na miejscu Domu Małego zbudowano murowany dwór, który przez pewien okres był siedzibą starostwa i sądu ziemskiego.

Zamek w Liwie

Po odzyskaniu niepodległości zamek był w ruinie, a podejmowane próby remontu nie przyniósłszy znaczących rezultatów. Paradoksalnie dość dużej odbudowy dokonali Niemcy w latach 1942-1944, przekonani przez Otto Warpechowskiego o krzyżackim rodowodzie zamku. Mistyfikacja wyszła na jaw, Warpechowski musiał się ukrywać, ale zdążył uzupełnić wyrwy w murach, wieżę przykrył dachem, zbudował stropy. A wszystko na koszt III Rzeszy. Odbudowę zamku ukończono w 1961 roku, a 2 lata później powstało muzeum oręża polskiego.

Z zamkiem w Liwie związanych jest kilka legend: O Żółtej Damie Zamkowej, o zatopionych armatach szwedzkich, o diable co złota pilnował. Na zamku w Liwie organizowany jest Międzynarodowy Tur­niej Sma­ków promujący tradycje kulinarne regionów, przez które przebiega  szlak tury­styczny pn. Wielki Gości­niec Litew­ski, dawniej trakt handlowy. Co roku organizowany jest również turniej rycerski – nie tylko walki pieszych i konnych zbrojnych, ale również warsztaty rzemiosła histrycznego, średniowieczny jarmark, konkurs strojów i inne atrakcje.