Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu (w skrócie Skansen w Sierpcu) to bardzo ciekawe muzeum na wolnym powietrzu prezentujące wygląd dawniejszej wsi mazowieckiej w typie rzędówki. Ten typ wsi charakteryzował się tym, że wzdłuż drogi budowano zagrody, a po drugiej stronie drogi ciągnęły się wąskie pasy pól o szerokości mniej więcej odpowiadającej szerokości zagród. W muzeum jest ok. dziesięciu kompletnych zagród wiejskich przeniesionych w całości z różnych mazowieckich wsi. Mamy więc posadowione wokół podwórek wiejskie domy mieszkalne, stodoły, obory, chlewy i inne budynki gospodarcze, a nawet zewnętrzne piwnice i studnie. A wszystko ogrodzone płotem tak, jak to było na prawdziwej wsi.

Karczma w Sierpcu
Karczma

Wieś mazowiecka to nie tylko zagrody chłopskie, ale również inne budynki. Przy północnym wejściu do skansenu jest młyn na rzeczce Sierpienicy tuż przy ujściu do Skrwy. Jest to obiekt nieco oddalony od pozostałych, a dojście do młyna z głębi skansenu prowadzi przez groblę usypaną w podmokłym terenie wzdłuż lewego brzegu Sierpienicy. Idąc groblą od młyna dochodzimy do dużego placu ze studnią z żurawiem, wokół którego zgromadzono kilka budynków ważnych dla życia wsi. Jest więc staropolska karczma znana z filmu Juliusza Machulskiego „Szwadron”, w której i dzisiaj możemy kupić jadło i napoje (oraz pamiątki), a po drugiej stronie placu jest kuźnia.

Karczma
Karczma

Kuźnia blisko karczmy to pewnego rodzaju synergia usług. Podróżni mogli skorzystać z karczmy czekając na naprawę powozu, tak jak miejscowi czekający np. na podkucie konia. Wieś polska końmi stała, więc kuźnia na wsi musiała być. Kowal nie zajmował się tylko końmi, ale również naprawą sprzętu używanego na polu i w gospodarstwie. Dzięki kuźni możliwe było dorabianie części do różnych maszyn polowych i gospodarczych. W kuźni jest prezentowane typowe wyposażenie, a więc palenisko z miechem, kowadło, zestaw kleszczy i młotków kowalskich, bolce to wybijania otworów, zaginania, przecinaki itd. Na wyposażeniu była giętarka do obręczy i sztachmaszyna służąca do wykonywania żelaznych obręczy ówczesnych wozów konnych. Był również toczek (toczydło) z dużym kamieniem do ostrzenia, stacjonarna wiertarka, zauważymy narzędzia do gwintowania. Kuźnia była miejscem, gdzie tętniło życie wsi. Chłopi przyjeżdżali zostawić pług, czy brony do naprawy, zlecić wykonanie zawiasów, a do podkucia koni często ustawiała się kolejka. Jedni zajeżdżali z potrzebą, inni ot tak, przy okazji, żeby porozmawiać i wymienić się nowinami. Jedną z większych robót kowalskich było wykonanie wszystkich niezbędnych okuć dla wozu konnego, co zajmowało kowalowi nawet kilka dni, a jeśli było dużo robót bieżących to trwało to dłużej.

Kuźnia
Kuźnia, a za nią chałupa

Przy placu między kuźnią i karczmą napotkamy na pierwsze gospodarstwo, a w zasadzie pojedynczą Chałupę przeniesioną ze wsi Drwały.

Drewniany kościół w skansenie w Sierpcu
Drewniany kościół

Za placem na wzgórku stoi drewniany kościół z dzwonnicą przeniesiony ze wsi Drążdżewo. Kościół z XVIII wieku wydaje się być opuszczony, bo jest zamknięty i nie mogliśmy obejrzeć wnętrza. Tymczasem raz, czy dwa razy w miesiącu odbywają się tam msze, więc nie jest to tylko budynek, ale czynna świątynia. Kościół można wynająć na chrzest albo ślub.

Główna ulica w skansenie w Sierpcu
Ulica we wsi
Wiejska chałupa
Zagroda wiejska
Chałupa wiejskiego wyrobnika
Chałupa wiejskiego wyrobnika

Za kościołem zaczyna się najważniejsza część skansenu, a więc mazowiecka wieś z kompletnymi chłopskimi zagrodami po jednej stronie drogi i polami po drugiej stronie. Zwiedzając wieś trzeba uważać, bo po drodze jeżdżą furmanki, w zagrodach spotkamy „mieszkańców”, czyli pracowników muzeum przebranych w odpowiednie stroje regionalne, spotkamy również zwierzęta gospodarskie, więc furtki i bramy trzeba zamykać. Zwłaszcza, że zwierzęta chętnie by skorzystały z upraw po drugiej stronie drogi. Tak, z upraw, bo skansen w Sierpcu tak funkcjonuje. Oprócz budynków są ludzie, zwierzęta, pola są uprawiane, powstają nowe budynki, „dzieje się” normalne życie wsi. W sezonie organizowane są pokazy różnych prac domowych i gospodarskich np. pieczenie chleba, mielenie zboża, odbywają się również prace polowe. Jednak żeby obejrzeć takie pokazy, trzeba przyjechać w niedzielę.

Wiejska chałupa
Wiejska chałupa
Kozy w skansenie w Sierpcu
Kozy

Spacerując niespiesznie przez wieś zaglądamy do poszczególnych gospodarstw, możemy również obejrzeć wnętrza domostw, co prawda przez szybę, ale jak nam powiedziano jest na to dobry powód (chęć uniknięcia zniszczeń). Od pewnego czasu muzeum nie zezwala na kręcenie filmów we wnętrzach muzealnych. Nawet znany serial „Stulecie Winnych” był kręcony tylko na zewnątrz budynków, a wnętrza powstawały w studio filmowym. Spacerujmy więc drogą i zaglądajmy do poszczególnych gospodarstw, rozmawiajmy z „mieszkańcami”. Obserwując wieś zobaczymy, że statsu finansowy jej mieszkańców nie był jednakowy. Zobaczymy zagrody gospodarzy, ale również małe chałupy wiejskich wyrobników.

Sad za wiejską zagrodą
Sad za wiejską zagrodą
Chałupa
Chałupa

W pewnym momencie droga skręci w prawo i za ostatnimi gospodarstwami na pustym placu zobaczymy wiatrak, czyli młyn napędzany wiatrem. Jest to wiatrak typu „Koźlak”, najstarszy typ wiatraka, który na polskiej wsi przetrwał prawie do końca XX wieku. Konstrukcja wiatraka była niejako obudowana wokół pionowej belki w jego środku ciężkości. Pionowa belka była usztywniona czterema kozłami, a cała konstrukcja wiatraka mogła obracać się woków pionowej osi. Chodziło o to, aby ustawić skrzydła wiatraka jak najlepiej w stosunku do wiatru. Ustawianie do wiatru odbywało się za pomocą długiej belki widocznej na zdjęciu z tyłu wiatraka. Możemy zwiedzić wnętrze wiatraka, porozmawiać z „młynarzami”o tym jak powstaje mąka, a przy odrobinie obejrzeć mielenie zboża na mąkę.

Wiatrak koźlak w skansenie w Sierpcu
Wiatrak koźlak

Jeśli na końcu ulicy nie skręcimy w prawo tylko pójdziemy dalej ścieżką i skręcimy w lewo, to za ostatnią chałupą zobaczymy dwór ze wsi Uniszki Zawadzkie. Do dworu prowadzi aleja, a teren wokół chyba nie jest jeszcze ostatecznie urządzony, bo jest po prostu pusto. Za to wnętrza szlacheckiego dworu zachwycają. Zobaczmy na zdjęciach.

Dwór ze wsi Uniszki Zawadzkie
Dwór ze wsi Uniszki Zawadzkie
Wnętrze dworu w Uniszkach Zawadzkich

Wracając w stronę kościoła możemy spacerować pradoliną Sierpienicy, albo ulicą na tyłach chłopskich zagród, z której łącznikiem możemy przejść do głównej ulicy. Jeśli zwiedzanie zaczynaliśmy do głównego wejścia do muzeum to najpierw warto wejść do powozowni i galerii rzeźby. Właśnie drewniane rzeźby okolicznych artystów ludowych dały początek Muzeum Etnograficznemu w 1971 roku, które z latami ewoluowało do znanego dzisiaj Muzeum Wsi Mazowieckiej.

Powozownia w skansenie w Sierpcu
Powozownia

Po obejrzeniu galerii rzeźb i powozowni możemy ruszyć nieco w bok, żeby obejrzeć dawny dwór z Bojanowa. Oglądamy wnętrza dworu, jego otoczenie, duży park dworski, kaplicę dworską. Całość o wiele lepiej skomponowana niż w przypadku dworu z Uniszek, ale w obydwu przypadkach brakuje jednego istotnego elementu dworskiego założenia, a mianowicie folwarku.

Dwór z Bojanowa
Dwór z Bojanowa
Wnętrza dworu z Bojanowa
Wnętrza dworu z Bojanowa
Wnętrza dworu z Bojanowa
Wnętrza dworu z Bojanowa
Wnętrza dworu z Bojanowa
Wnętrza dworu z Bojanowa
Dwór z Bojanowa od kuchni

W skansenie wsi mazowieckiej nie mogło zabraknąć kapliczek przydrożnych.

Kapliczka przydrożna w skansenie w Sierpcu
Kapliczka przydrożna
Kapliczka na drzewie w skansenie w Sierpcu
Kapliczka na drzewie

Co jeszcze oferuje nam Skansen w Sierpcu? O wynajęciu kościoła już pisaliśmy. Możemy wynająć sale konferencyjne o różnej wielkości, organizować firmowe imprezy integracyjne, pikniki, ogniska, przejechać się bryczką, powozem, wozem konnym, pojeździć konno wierzchem. Muzeum dysponuje również miejscami noclegowymi. Oprócz tego na terenie muzeum funkcjonuje Hotel SKANSEN Conference & Spa z ofertą dla bardziej wymagających klientów. Dostępna jest również oferta edukacyjna dla szkół.

Przed obydwoma wejściami do Muzeum znajdują się wygodne parkingi. Centra konferencyjne i hotele maja również własne parkingi. Muzeum Wsi Mazowieckiej jest czynne przez cały tydzień, chociaż w poniedziałki nie ma dostępu do wnętrz. Można je zwiedzać audioprzewodnikiem. Jeśli tych zdjęć za mało żeby zachęcić do odwiedzenia skansenu, to na stronie internetowej muzeum jest zakładka z wirtualnym zwiedzaniem niektórych obiektów.

Pamiętajmy, że Skansen w Sierpcu do obiekt o powierzchni 60 hektarów, na zwiedzanie muzeum trzeba poświęcić kilka godzin, a najlepiej cały dzień. I na koniec ciekawostka: obiekty skansenu w Sierpcu wykorzystano przy kręceniu kilkunastu filmów i seriali, w tym także „Pan Tadeusz” Andrzeja Wajdy (jest temu poświęcona specjalna tablica informacyjna). Jeszcze więcej nakręcono programów telewizyjnych i teledysków.