Rurka – kaplica i komandoria Templariuszy i Joannitów
W 1234 roku książę szczeciński i pomorski Barnim I nadał ziemię Bańską zakonowi Templariuszy. Pierwsze wzmianki w źródłach pisanych pochodzą z 1244 roku i mowa jest o zamku, kaplicy i innych zabudowaniach komturii (komandorii) Templariuszy w Rurce. Komandoria została zbudowana w zakolu rzeki Rurzycy i otoczona była terenami bagiennymi stanowiącymi naturalną ochronę. Niewiele wiadomo zamku w Rurce, niektórzy sądzą, że zamek Templariuszy w Rurce był to raczej dwór obronny, podobnie jak w innych komandoriach templariuszy na terenie dzisiejszej Polski (Rurka zachodniopomorskie).
Barnim I zmarł w 1278 roku, a jego następca Bogusław IV skonfliktował się z templariuszami z Rurki, których wspierali margrabiowie brandenburscy przekazując im w 1282 roku patronat nad kościołem Mariackim w Chojnie. Eskalacja konfliktu doprowadziła do wyrzucenia templariuszy z księstwa szczecińskiego, klątwy nałożonej przez legata papieskiego na księcia Bogusława IV i w konsekwencji powrotu templariuszy do swoich komandorii.
Kaplica Templariuszy w Rurce
Zachowana do dzisiaj kaplica templariuszy w Rurce została konsekrowana w 1248 roku przez biskupa z Kamienia Pomorskiego. Zbudowano ją z obrobionych kamieni granitowych, na planie czworokąta. Jest to jednonawowa budowla z prostokątnym prezbiterium, węższym i niższym od nawy głównej. Architektura i technika budowy kaplicy, zwłaszcza sklepienia, wzorowana na budowlach pochodzących z Francji. Dzisiaj to jedyna pozostałość po zakonie templariuszy w Rurce. Zakon Templariuszy został rozwiązany w 1312 roku, a część jego dóbr przejął zakon Joannitów. Trzeba przyznać Templariuszom, że na swoich ziemiach gospodarzyli dobrze, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego ziemi Bańskiej.
W 1329 roku majątek w Rurce przejęli Joannici, którzy utrzymali patronat nad kościołem w Chojnie (Nowa Marchia). W 1373 roku doszło do konfliktu rycerza Hassona Wedla z Nowej marchii, wspieranego przez mieszczan Chojny i chłopów z Barnkowa z joannitami z Rurki. Konflikt miał podłoże polityczne, a w jego konsekwencji komandoria w Rurce została zdewastowana, kaplica zbeszczeszczona, a komandor joannitów Wilhelm Holsten uwięziony. (Ciekawe, że komandorem Joannitów na zamku w Łagowie i Chwarszczanach był Henryk Wedel). Po pewnym czasie konflikt zażegnano, ale Joannici przenieśli siedzibę komandorii do Swobnicy, w której wybudowali zamek. Zamek w Swobnicy przetrwał do dzisiaj. W Rurce działał folwark Joannitów, wydzierżawiony pod koniec XV wieku, przejęty przez margrabiów brandenburskich w 1648 roku. Kościół zamieniono na spichlerz, później w XIX wieku gorzelnię. Kolejni dzierżawcy pod koniec XVIII wieku wybudowali dwór. Po 1945 roku na majątku folwarku zorganizowano PGR, dzisiaj to własność prywatna, kaplica templariuszy w Rurce również.
