Zamek Stary Książ

Niedaleko zamku Książ, po drugiej stronie wąwozu przełomu Pełcznicy są ruiny zamku Stary Książ, które wyglądem przypominają pozostałości zamku średniowiecznego. W rzeczywistości są to ruiny zamku zbudowanego przez Hochbergów pod koniec XVIII wieku. Przez długie lata w naszej świadomości obiekt funkcjonował jako sztuczne ruiny, chociaż faktycznie budowla nie była budowana jako ruiny tylko jako średniowieczny zamek. Co więcej, w latach 90-tych XX wieku przeprowadzono badania archeologiczne, które wykazały, że Hochbergowie zbudowali swój romantyczny zamek na fundamentach i murach dawniej istniejącego zamku średniowiecznego.

Ruiny zamku Stary Książ
Ruiny zamku Stary Książ
Ruiny zamku Stary Książ
Ruiny zamku Stary Książ

Badania archeologiczne wykazały również istnienie grodu na wzgórzu nad wąwozem – przełomem Pełcznicy, na lewym brzegu rzeki. Murowany zamek zbudował tu piastowski książę Bolko I Surowy, ten sam, który zbudował pobliski zamek Cisy i Książ. Zamek górny usytuowany był tuż nad wąwozem i od podzamcza był oddzielony suchą fosą wykutą w skale (fosa szeroka na 20 metrów i głęboka ok. 4,5 metra). Podzamcza były dwa, na terenie pierwszego podzamcza znaleziono relikty fundamentów budynków zabudowy wewnętrznej.

Ruiny zamku Stary Książ
Ruiny zamku Stary Książ

Od 1290 roku zamek był siedzibą księcia Bolka I Surowego i długie lata pełnił ważną rolę w systemie obronnym księstwa świdnicko-jaworskiego. PO śmierci Bolka II Małego, a później jego małżonki Agnieszki, księstwo świdnicko-jaworskie przeszło w ręce Czech. Granice państwowe uległy przesunięciu, a graniczne warownie byłego księstwa straciły na znaczeniu. Zamki sprzedawano rycerstwu i tak stało się z zamkiem Stary Książ.

Ruiny zamku Stary Książ
Ruiny zamku Stary Książ
Ruiny zamku Stary Książ
Ruiny zamku Stary Książ

W 1428 roku zamek został zdobyty i splądrowany przez husytów w czasie rejzy na Dolny Śląsk. W latach późniejszych zamek był siedzibą raubritterów – rycerzy rozbójników, co było w owym czasie dość popularnym zajęciem rycerzy na Dolnym Śląsku. Oczywiście po pewnym czasie działalność rycerzy rabusiów zaczęła uwierać bogacącym się miastom, które po prostu zaciągnęły własne wojska, zdobyły i zniszczyły zamek Stary Książ (podobnie stało się z zamkiem Bolczów). Opuszczony zamek dość szybko popadł w ruinę i od XVI wieku był nieużytkowany.

Widok na ruiny zamku Stary Książ z punktu widokowego
Widok na ruiny zamku Stary Książ z punktu widokowego
Zamek stary Książ na dawnej pocztówce
Zamek stary Książ na dawnej pocztówce

Pod koniec XVIII wieku ruinami zamku Stary Książ zainteresował się właściciel pobliskiego zamku Książ, Jan Henryk VI Hochberg. Z jego polecenia w latach 1794-1797 architekt Christian Tischbein przebudował stare ruiny na modne w tamtych czasach romantyczne ruiny, a w zasadzie zamek stylizowany na średniowieczny zamek gotycki, urządzając również jego otoczenie. W zamku tym Hochbergowie podejmowali gości, urządzano turnieje rycerskie, zabawy. W pewnym okresie w zabudowaniach zamku Stary Książ funkcjonowała gospoda oraz wystawy militariów. Nowy zamek Stary Książ został otoczony fosą i zewnętrznym murem obronnym, a wjazd na teren zamku odbywał się przez bramę z dwiema wieżyczkami. Po zamkową kaplicą odnaleziono loch pochodzący ze średniowiecznego zamku. Z kaplicy krużgankiem dochodziło się do budynku głównego z wieżą. W głównym budynku była między innymi sala reprezentacyjna, sale sypialne i zbrojownia. W budowie wykorzystano barokowe i renesansowe elementy ozdobne z pałacu w Trzebieniu (od 1727 roku należał do Hochbergów) i wielu innych budowli. Z zamku Stary Książ przez mostek nad wąwozem było przejście na zamek Książ.

Gospoda na zamku Stary Książ (dawna pocztówka)
Gospoda na zamku Stary Książ (dawna pocztówka)
Wejście do zamku Stary Książ na starej pocztówce
Wejście do zamku Stary Książ na starej pocztówce

Istnieją przesłanki, że w czasie II wojny światowej Niemcy prowadzili w zamku Stary Książ jakieś badania w ramach projektu Chronos nad bronią die Glocke (Dzwon), ale brak na to jednoznacznych dowodów. W 1945 roku zamek Stary Książ spalili żołnierze Armii Czerwonej i od tego czasu zamek jest w ruinie. W jakim jest stanie, widać na zdjęciach. Dopiero pod koniec XX wieku ustalono, że wcześniej w tym miejscu istniał średniowieczny zamek piastowski.

 ruiny zamku Stary Książ
ruiny zamku Stary Książ